W tym miejscu uzyskasz odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania, zadawane przez skarżących, wnoszących indywidualne skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.
a) Czy wniesienie skargi do ETPCz jest wolne od opłat czy wiąże się z jakimiś kosztami ?
NIE - wniesienie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu jest nieodpłatne. Skarżący ponosi jedynie koszty korespondencji z ETPCz oraz jeśli się na to zdecyduje, koszty pełnomocnika, który może w jego imieniu sporządzić skargę.
b) Czy w toku postępowania przed ETPCz można uzupełniać materiał dowodowy o dodatkowe dokumenty ?
TAK - strona postępowania toczącego się przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu, zobowiązana jest do współpracy z niniejszym organem. Co do zasady wnosząc skargę do ETPCz należy zgromadzić materiał dowodowy uprawdopodobniający fakt, iż doszło do naruszenia przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka lub jej protokołów dodatkowych, jednak strona zachowuje prawo do przesyłania dodatkowych dowodów przez cały czas trwania postępowania, a w szczególności na wezwanie ETPCz.
c) Kiedy i w jakich sytuacjach konieczne jest uzupełnianie materiału dowodowego ?
Skarżący zobowiązany jest do przesłania w wyznaczonym przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu czasie wszelkich dokumentów, do przesłania których zostanie wezwany. Ponadto, jeżeli skarga do ETPCz została wniesiona mimo, iż postępowanie krajowe nie dobiegło końca, skarżący jest zobowiązany informować ETPCz o wszelkich postępach w sprawie, w tym w szczególności o zapadłych decyzjach lub orzeczeniach.
d) Kiedy skarga do ETPCz może zostać skreślona z listy skarg ?
Skarga może zostać skreślona z listy spraw w każdym momencie, ponieważ Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu jest zobowiązany do niemal nieustannego badania dopuszczalności skargi. Powodów takiej decyzji może być jednak więcej, a do przykładowych należą: brak zainteresowania skarżącego wniesioną skargą, utrudnianie pracy ETPCz poprzez przedstawianie fałszywych dowodów, notoryczne ignorowanie wezwań do uzupełnienia braków skargi oraz korespondencji przychodzącej z ETPCz itp.
a) Jak długo trwa postępowanie przed ETPCz ?
Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu trwa zwykle kilka lat. Wyjątek stanowić mogą sprawy o charakterze powtarzalnym oraz takie których stopień skomplikowania nie jest zbyt wysoki, a ponadto istnieje ugruntowane i ujednolicone orzecznictwo ETPCz w danej materii. Czas postępowania jest także zależny od aktualnego obłożenia ETPCz napływającymi nowymi skargami, których z roku na rok stale przybywa.
b) Czy roczny okres milczenia ETPCz jest czymś normalnym ?
TAK - bardzo często dochodzi do sytuacji, gdy przez okres, niejednokrotnie przekraczający nawet rok, brak jest korespondencji przychodzącej z Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Tak długie okresy milczenia mają miejsce głównie we wczesnych fazach postępowania, a w szczególności pomiędzy etapem wstępnego badania dopuszczalności skargi a etapem notyfikacji skargi państwu-stronie. W sytuacji gdy okres bezczynności zbliża się do roku czasu, zaleca się wysłanie pisma informacyjnego, zawierającego pytanie o stan sprawy oraz deklarację o dalszym popieraniu wniesionej skargi. Takie zachowanie jest przejawem zainteresowania skarżącego toczącym się postępowaniem i jednoczesną deklaracją o dalszej chęci uczestniczenia w trwającym postępowaniu.
c) Czy przez cały okres trwania postępowania mogę posługiwać się językiem ojczystym ?
NIE - już na etapie notyfikacji skargi państwu-stronie korespondencja przychodząca z Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu jest sporządzona w języku angielskim. Skarżący zostaje wówczas powiadomiony, iż od tej pory wszystkie podejmowane przez niego czynności powinny odbywać się w jednym z urzędowych języków ETPCz, tj. języku francuskim lub języku angielskim, chyba, iż otrzyma on wyraźną zgodę na posługiwanie się językiem ojczystym albo innym, którym włada biegle.
a) Czy wnosząc skargę do ETPCz muszę mieć pełnomocnika ?
NIE - udział pełnomocnika w przygotowaniu i wniesieniu skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu nie jest wymagany. Każdy ma prawo wnieść skargę do ETPCz indywidualnie, bez konieczności angażowania pełnomocnika. Zaleca się jednak aby skorzystać z pomocy osób, instytucji lub organizacji, posiadających doświadczenie w postępowaniach prowadzonych przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu, bowiem mogą one udzielić nieodpłatnie cennych rad i wskazówek, które umożliwią prawidłowe wniesienie skargi i uniknięcie sytuacji, w której skarga ta zostałaby uznana za niedopuszczalną już na etapie wstępnego badania jej dopuszczalności. W tym celu warto odwiedzić zakładkę "Kontakt".
b) Czy jestem w stanie osobiście skutecznie wnieść skargę przed ETPCz ?
Niestety nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na niniejsze pytanie. To czy skarżący jest w stanie skutecznie wnieść i podpierać osobiście wniesioną skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, zależy w głównej mierze od jego znajomości prawa, w tym przede wszystkim przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz jej protokołów dodatkowych, orzecznictwa ETPCz, a także stopnia skomplikowania danej sprawy. Biorąc pod uwagę statystyki, zgodnie z którymi uznanych za niedopuszczalne zostaje ponad 90% wniesionych skarg, zaleca się zasięgnięcia pomocy osób, instytucji lub organizacji mających doświadczenie w formułowaniu skarg do ETPCz już na etapie sporządzania skargi. Należy mieć bowiem na uwadze fakt, iż źle sporządzona, a w następstwie tego uznana za niedopuszczalną skarga, zamyka możliwość dochodzenia swych praw przed ETPCz. Szukając pomocy w tym zakresie odwiedź zakładkę "Kontakt".
c) Czy istnieje możliwość osobistego popierania skargi wniesionej do ETPCz na etapie całego postępowania ?
Sytuacja taka należy do rzadkości. W przeważającej mierze skarżący zostają zobligowani do ustanowienia pełnomocnika na etapie notyfikacji skargi państwu-stronie. Miały miejsce sytuacje, kiedy na wyraźny wniosek skarżącego udzielono mu zgody na reprezentowanie swoich interesów osobiście. Taka sytuacja ma jednak miejsce najczęściej w przypadku spraw o charakterze powtarzalnym oraz wówczas, gdy podejmowane dotychczas przez skarżącego czynności w toku postępowania, świadczą o tym, iż jego interesy nie ucierpią na skutek braku jego reprezentacji przez profesjonalistę. Bezpłatnych porad oraz pomocy w zakresie ochrony swoich interesów w postępowaniu przed ETPCz można zasięgnąć w sposób wskazany w zakładce "Kontakt".
a) Czy chcąc wnieść skargę do ETPCZ mogę prosić Kancelarię ETPCz o pomoc finansową ?
NIE - taka możliwość nie istnieje. Skarżący przygotowuje skargę we własnym zakresie i na własny koszt. Należy mieć na uwadze fakt, iż samo wniesienie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu jest całkowicie wolne od opłaty wpisowej. Jedyne koszty jakie ponosi skarżący, to koszty korespondencji lub pełnomocnika, jeśli zdecyduje się zlecić mu przygotowanie skargi do ETPCz. Osoby zamierzające wnieść skargę do ETPCz, które nie posiadają stosownej wiedzy prawnej, mogą korzystać z pomocy innych doświadczonych osób, a także organizacji lub instytucji, mających stosowną wiedzę oraz doświadczenie i świadczących nieodpłatną pomoc w przygotowaniu skarg do ETPCz, takich jak np. te wymienione w zakładce "Kontakt".
b) Czy po przyjęciu skargi przez ETPCz mogę starać się o uzyskanie pomocy finansowej z ETPCz ?
TAK - na tym etapie postępowania można wnioskować o pomoc finansową. Warunkami jej otrzymania jest zgodne ze stanem rzeczywistym wypełnienie oświadczenia o posiadanym majątku oraz dodatkowych dokumentów, które skarżący otrzyma z Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, a także uznanie przez ETPCz, że brak pomocy profesjonalnego pełnomocnika, może narazić słuszne interesy skarżącego w toczącym się postępowaniu. Jeżeli potrzebujesz pomocy w uzyskaniu środków pieniężnych z ETPCz lub też jeśli odmówiono Ci ich przyznania, a nie jesteś w stanie z własnych środków opłacić pełnomocnika, odwiedź zakładkę "Kontakt".
c) W jakich sytuacjach pomoc finansowa nie zostanie mi udzielona ?
Pomoc finansowa nie zostanie udzielona przede wszystkim tym skarżącym, co do których Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uzna, na podstawie złożonych dokumentów, iż posiadają oni wystarczające środki na opłacenie pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Pomoc finansowa może nie zostać udzielona także w sprawach o charakterze powtarzalnym, co do których nie zachodzą żadne wątpliwości, iż będą one rozpatrzone w zgodzie z dotychczasową linią orzeczniczą wypracowaną przez ETPCz. Wszyscy skarżący którym odmówiono przyznania pomocy finansowej, mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej, w miejscach wskazanych w zakładce "Kontakt".
a) Czym są sprawy o charakterze powtarzalnym ?
Sprawy o charakterze powtarzalnym to takie sprawy, które bardzo często stają się przedmiotem skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Przykładem tego typu spraw są sprawy dotyczące przewlekłości postępowań sądowych, czy nieludzkich warunków pozbawienia wolności, panujących w jednostkach penitencjarnych.
b) Czym są wyroki pilotażowe ?
Wyroki pilotażowe to takie wyroki wydane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, które zawierają w swoim uzasadnieniu elementy sygnalizujące, iż dane naruszenie nie stanowi przypadku incydentalnego, ale wynika ono z wadliwego funkcjonowania systemu prawnego danego państwa. Ponadto wyroki te zobowiązują państwo do podjęcia odpowiednich środków, mających na celu usunięcie skutków tych naruszeń, a także do zmiany przepisów prawnych, które przyczyniają się do ich powstawania, a w konsekwencji prowadzą do wnoszenia przez skarżących w pełni uzasadnionych skarg.
c) Czym jest jednostronna deklaracja ?
Jednostronna deklaracja to dokument, w którym rząd państwa przeciwko któremu wniesiono skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, wyraźnie przyznaje, iż doszło do naruszenia praw skarżącego, gwarantowanych Europejską Konwencją Praw Człowieka lub jej protokołami dodatkowymi. Jednostronna deklaracja składana jest przeważnie w sprawach o charakterze powtarzalnym, w sytuacjach gdy istnieje ujednolicone i ugruntowane przez ETPCz orzecznictwo. Jednostronna deklaracja jest formą rozwiązania sporu jeszcze przed wydaniem wyroku i zwykle zawiera propozycję oraz warunki jakie państwo-strona jest skłonne spełnić, aby zrekompensować wyrządzone skarżącemu szkody lub krzywdy. ETPCz nie jest związany złożoną przez państwo-stronę deklaracją i może ją odrzucić. Jeśli ETPCz uzna to za stosowne może przyjąć jednostronną deklarację nawet w przypadku, gdy skarżący się temu sprzeciwia. Przyjęcie jednostronnej deklaracji przez ETPCz powoduje skreślenie sprawy z listy. Skarżący może jednak ubiegać się o ponowne wpisanie sprawy na listę, jeśli okaże się, że państwo-strona nie wywiązało się z warunków zawartych w jednostronnej deklaracji.
d) Czym są środki tymczasowe i kiedy mają zastosowanie ?
Wnoszone przez skarżących skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu nie powodują zawieszenia wykonania zapadłych orzeczeń. ETPCz nie ma możliwości zakazać państwu-stronie ich wykonania, jednak ma możliwość zwrócenia się z zaleceniem wstrzymania ich wykonania do czasu rozpoznania skargi wniesionej przez skarżącego. Środki tymczasowe mają zastosowanie np. w sprawach dotyczących ekstradycji, szczególnie wówczas gdy w grę wchodzi ekstradycja do kraju, co do którego zachodzą uzasadnione wątpliwości, iż będzie on respektował prawa osoby ekstradowanej.
e) Czy ETPCz może uchylić niekorzystny, zapadły w skarżonej sprawie wyrok ?
NIE - Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu nie jest instancją odwoławczą i nie ma możliwości uchylenia zapadłego wyroku. Zadaniem ETPCz jest zbadanie, czy podczas postępowania trwającego w kraju, doszło do naruszenia któregoś z przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka lub jej protokołów dodatkowych. Jeśli ETPCz stwierdzi, iż naruszenie faktycznie miało miejsce orzeka o sposobie w jaki powinno dojść do naprawiania szkód lub krzywd wyrządzonych skarżącemu. ETPCz może np. nakazać zapłatę słusznego zadośćuczynienia lub odszkodowania, a także zasygnalizować, że zachodzi konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania przed sądami krajowymi.